Ўзбекистонда биринчи ярим йил якунларига кўра, ўртача ойлик ипотека тўловлари 16 фоизга ошиб, 2,99 млн сўмни ташкил этди. Қарзнинг ўртача миқдори ошди, аммо кредитлар қисқароқ муддатга берила бошлади. Ипотека кредитларининг 22 фоизи норасмий даромадга эга шахслар томонидан олинган.
Ўзбекистонда биринчи яримйилликда автокредитлар бериш ҳажми икки баробардан кўпроққа — 18,5 трлн сўмдан 8,9 трлн сўмга, шунингдек, унинг кредитлаш умумий ҳажмидаги улуши 40,2% дан 19,7% га қисқарди. Бунинг фонида микроқарз ва микрокредит бериш 1,5 баробар ошди. Ипотека кредитлаш секинлаша бошлади.
Биринчи ярим йилликда Ўзбекистонда ипотека кредитлари ҳажми қарийб 2 фоизга — 6,88 трлн сўмга, олувчилар сони эса 17,3 фоизга қисқарди. Шу билан бирга, ажратилган ипотека кредитларининг ўртача миқдори ва банк фоиз ставкалари ҳам ошди.
Ипотекани қайта молиялаштириш компанияси банкларга иккиламчи уй-жой сотиб олиш бўйича кредитлар бериш учун имтиёзли ресурслар ажратиш тўхтатилмаганини маълум қилди.
Марказий банк раиси нарх пуфаклари ёрилаётган вақтида банкларга бўладиган салбий таъсирнинг олдини олиш учун ипотека кредитлари ажратишда максимал чегаралар белгиланганини айтди. Аввалроқ Тошкент шаҳридаги уй-жой нархларининг бозор ва фундаментал қийматлари ўртасидаги фарқ 210 млн сўмга етганди.
I чоракда Ўзбекистон аҳолисининг ипотека кредитларига бўлган талаби юқорилигича қолди, дейилади Марказий банк ҳисоботида. Бу даврда жами 3 трлн 260 млрд сўмлик кредитлар берилган. Янги биноларда уй-жой сотиб олиш учун ажратилган маблағлар ҳажми эса камайган, иккиламчи бозорда уч бараварга кўпайган.
1 майдан даромади етарли бўлмаган аҳоли ҳам ипотека кредити олиши мумкин бўлади. Тўлов қобилиятини аниқлашда банк картасидаги айланма, ижара, коммунал ва бошқа харажатларга тўланган пуллар ҳисобга олинади. Аҳолига ҳовлисини кенгайтириш ва уй сотиб олиш учун 3,2 трлн сўм кредит ажратилади.
Молия вазирлиги томонидан тижорат банкларига ипотека ва таълим кредити учун ажратиладиган ресурс маблағлари бўйича амалдаги фоиз ставкалари 2022 йил якунига қадар сақланиб қолади. Бу ҳақда президент қарорида кўзда тутилган.
2022 йилнинг биринчи чорагида тижорат банклари томонидан ажратилган ипотека кредитлари 42 млн доллар миқдорида Молия вазирлиги маблағлари ҳисобидан қайта молиялаштирилади. «Ўзбекистон ипотекани қайта молиялаштириш компанияси» АЖ ўз фаолиятини тиклаб, иккиламчи бозордан уй-жой сотиб олиш учун ипотека кредитларини қайта молиялаштиришни давом эттиради.
Иккиламчи бозордан уй-жой сотиб олиш учун ажратиладиган мақбул ипотека кредитларини қайта молиялаштириш вақтинча тўхтатилди. Бунга иккиламчи бозор учун кредитларга талаб юқори бўлганлиги боис ОТБнинг 150 млн долларлик маблағлари муддатидан олдин ўзлаштирилиши сабаб қилиб кўрсатилди.
2021 йилда тижорат банклари томонидан 59,5 мингдан зиёд фуқарога қарийб 9,8 трлн сўм миқдорида ипотека кредитлари ажратилган. Охирги 5 йилда эса аҳолига жами 35,6 трлн сўм миқдорида шу турдаги кредитлар берилган. Шунингдек, ипотека кредитлари қолдиғи 35,8 трлн сўмга етган.
Ўзбекистон ипотека кредитларини олиш бўйича рейтингда 111 давлат ичида 104-ўринни, МДҲда эса охирги поғонани эгаллади.
Ҳукумат қарори билан уй-жойга муҳтож хотин-қизларни уй билан таъминлаш тартиби белгиланди. Унга кўра, муҳтож хотин-қизларга ипотека кредитининг 15 фоизи миқдорида бошланғич бадали тўлаб берилади. Шунингдек, улар вақтинча ижтимоий уйларга ижарага қўйилиши ҳам мумкин. Имконияти чекланган шахсларга эса биринчи қаватдаги уйлар ижарага берилади.
Ўзбекистонда ипотека кредити ва субсидия олишда уй-жой майдони ва нархи билан боғлиқ чекловлар бекор қилинади. Эҳтиёжманд аҳолига дастлабки бадалнинг бир қисмини қоплаш учун 32 млн сўм субсидия тўланади. Шунингдек, ипотека кредити олишда қариндош бўлмаган фуқароларнинг кафиллигига ҳам рухсат берилади.
Июлда Ўзбекистон кўчмас мулк бозорида талабнинг пасайиши кузатилди, дея хабар қилди Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази. Бунга эпидемиологик вазиятнинг ёмонлашгани ва ипотека кредитлари ҳажмининг камайиши сабаб қилиб кўрсатилди.
Марказий банк 2021 йилнинг биринчи ярмида ипотека бозоридаги вазият юзасидан изоҳ берди. Унга кўра, охирги йилда ипотека кредитлари бўйича қолдиқлар 25,2 фоизга — 30,8 трлн сўмга қадар ошди, муаммоли ипотека кредитлари қолдиқлари ҳам 4 баробардан кўпроққа ўсиб, 480 млрд сўмга етди. Ҳар олтинчи квартира ипотека асосида сотиб олинмоқда. Иккиламчи бозорда ипотека кредитлари кескин кўпайди.
Ҳукумат қарори билан, 2022 йил 1 августгача тажриба тариқасида ижтимоий ҳимояга муҳтож фуқароларга ажратиладиган ипотека кредитлари бўйича маҳаллий ҳокимликларнинг кафилликлари берилади. Кафиллик берилганлиги учун ҳокимликлар томонидан тўлов ундирилмайди.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг